Levensstrijd in Somalië wordt strijd tussen hulporganisaties: wat is echt?

De Hoorn van Afrika blaast verschillende signalen... Is de hongersnood zo dramatisch? Doen de hulporganisaties hun werk of is Somalië een droge vlakte met maar weinig bekommerde hulpverleners. Nog belangrijker is misschien waar die heuse geldinzameling dan echt naartoe gaat en welk vuil spelletje de plaatselijke terreurgroep Al Shabaab daarbij speelt...
Je zou doof zijn moest je het alarmasignaal die De Hoorn van Afrika blaast nog niet gehoord hebben. Vanuit verschillende landen werden hulpoperaties opgezet om de rampgebieden van de extreme droogte en ellendige hongersnood te redden. Schrijnende beelden vragen om onze stuiver voor de hulporganisaties te steunen, maar de laatste tijd komen er twijfels over die hulpacties.

De plaatselijke terreurgroep, Al Shabaab, zegt dat de noodsituatie overroepen is en dat er zelfs luttele hulporganisaties te bespeuren zijn. De actieve hulporganisaties zouden nu naar verluidt zelfs hun noodgeld moeten dokken aan de leidende terreurgroep om er nog maar voet op hun grond te zetten. Niet echt een vredelievende actie... Ons land beweert er ook met 7 hulpgroepen actief te zijn. Dus gingen we eens in het buideltje tasten... En blijkbaar waren de organisaties onderling zelfs al niet zo eensgezind en vreedzaam:

In België zijn er namelijk 2 groepsverenigingen bezig met het Afrika-drama. Enerzijds de overkoepelende 1212-actie van het Belgisch Consortium Noodhulp met 5 hulporganisaties, anderzijds het Rode Kruis en Artsen Zonder Grenzen. De 2 komen nochtans weinig in elkaars vaarwater...

Ze komen wel overeen dat de situatie wel degelijk rampzalig en dramatisch is, ondanks dat Al Shabaab dat onlangs tegensprak. Ook zeggen ze allemaal alvast geen weet te hebben van foute donaties aan de rebelgroepen van die grondleiders. Maar over hun activiteit ter plaatse zijn er grote vragen...

Filip Rylant van Het Rode Kruis:

"De donaties zijn wel degelijk broodnodig. Maar de crisis gaat inderdaad veel verder dan louter droogte. Droogte wringt de politieke en sociale conflicten alleen maar uit." zegt Rylant. En ook de getroffen regio zou volgens hem veel groter zijn dan wat de pers belicht. "De erbarmelijke toestanden treffen niet alleen het gekende vluchtelingenkamp in Dabaab, maar bijvoorbeeld ook Noord-Kenia, die in de rest van het land achtergestuurd wordt als 'bandit land'. Dat zorgt voor migratie van mensen in nood over een verspreide regio." Maar Rylant wil vooral duidelijk maken dat Het Rode Kruis niet toekijkt, maar overal het probleem probeert op te lossen, ook in het moeilijk toegankelijke Zuid-Somalië. Ter illustratie spreekt ze van 3.000 ton voedsel voor 160.000 mensen. Iets waar de andere hulporganisaties niet over kunnen meepraten...

"We zien er weinig beweging... Wij zijn, samen met Artsen Zonder Grenzen, waarschijnlijk de enige organisatie die momenteel hulp biedt", zegt Filip. Nu komt Al Shabaab natuurlijk aan het woord, dus zou Het Rode Kruis er dan een akkoordje op gooien met de terreurgroep?. "Ja, je moet wel een akkoord hebben met wie daar de plak slaat. Maar wij hebben de kracht van jarenlange lokale contacten, neutraliteit en onafhankelijkheid." Dus volgens Ryant is er geen vuil geld in het spel? "Het Rode Kruis gaat geen financiële contacten sluiten en heeft niet die bedoeling. Als we iets doen dan zal dat volgens onze eisen verlopen", zegt Ryant duidelijk. Hoewel hij vindt dat Het Rode Kruis met de eer mag gaan lopen, praat hij ook de andere Belgische hulporganisaties vrij van dergelijke wanpraktijken: "Ik vraag me dan af waar die organisaties dan wel actief zijn"...

Artsen Zonder Grenzen:

Het lijkt wel het halfbroertje van Het Rode Kruis, die net als hen al jarenlang actief is in de noodzone. "Zeer actief en ook in àlle gebieden", bevestigt AZG. Maar die bevestigen evenzeer dat er weinig andere organisaties te bespeuren zijn. AZG zegt dat het ook heel gevoelig en gevaarlijk is om contact te nemen met de plaatselijke operatie, laat staan er binnen te geraken. Zouden er dan misschien zonder hun weten foute financiële overdrachten gebeuren? "Geld geven aan milities is niet het beleid van AZG. Meer kan ik je niet zeggen". Ze konden ons namelijk niets garanderen over de ingewikkelde plaatselijke operatie...

Belgisch Consortium Noodhulp 1212:

1212 is een overkoepelende actie uitzonderlijk voor noodsituaties als deze, waaraan 5 hulporganisaties, waaronder Oxfam en UNICEF, deelnemen. Ondanks het betuig van Het Rode Kruis en AZG, zegt 1212 wel actief te zijn. "Alle 5 de leden zijn verspreid over àlle gebieden actief. Oxfam en UNICEF werken bijvoorbeeld ook in het Al Shabaab-gebied." Voor de financiële zaken kregen we de portemonneebeheerder zelf aan de lijn, die twijfelachtig begon, maar uiteindelijk duidelijkheid schepte. "Als er geld in foute handen zou komen, dan weten we er niet van. Ik ga ervan uit dat we zoiets niet doen als gouvernale actie", zegt Erik Tots. Wordt het noodbedrag dan zo slecht gecontroleerd? "De duistere opmerkingen zijn niet waar. Er is geen enkele organisatie die zo streng gecontroleerd wordt als hulporganisaties voor ontwikkelingslanden. Dat is de waarheid", besluit Tots. Hij wist plots precies van meer. Maar hij kon ons dus garanderen dat er sterke controles gebeuren en dat er in deze actie nog niets verdachts is opgedoken.

Oxfam:

Oxfam is daarentegen iets minder enthousiast over hun actie in het moeilijk bereikbare onheilsgebied. "In een paar van die zones zijn we binnengeraakt, maar het enigste dat we daar doen en via lokale partners, is water leveren met trucks en het vee onderhouden." De woordvoerder geeft teleurstellend toe dat dat niet de meest efficiënte manier is om te werk te gaan. "Maar we hebben een beperkte omgeving... Voor de rest is het daar een politieke kwestie en daar houden we hier onze handen van af", zegt Oxfam voorzichtig. Ook hij begint al even voorzichtig over de donaties. "We hebben er weinig contacten, maar er is alleszins geen enkele Oxfam-medewerker die geld heeft gegeven aan de Al Shabaabgroep. Dat zou bovendien te zien zijn in onze uitgaven die fel gecontroleerd worden", bevestigt hij Tots zijn woorden. Tot hij toegeeft dat dat meestal pas nadien grondig gebeurt, om de actie te evalueren... "Maar ik kan je garanderen dat het geld rechtstreeks naar het goede doel gaat", aldus ook Oxfam.

Alle organisaties waren het wel eens en brachten het gesprek opvallend veel terug naar de noodtoestand. "De nadruk is dat er hulp moet geboden worden", klakken de hulporganisaties er meermaals tussen. Dat vinden wij ook! Des te belangrijker dat er geen misbruik van gemaakt wordt... (IV)