Hoge Raad Justitie valt zwaar uit tegen 'wet-Martin'

Minister van Justitie Annemie Turtelboom (Open Vld) krijgt de wind van voren met haar ontwerp om de voorwaardelijke invrijheidsstelling te hervormen. Na de Inspectie voor Financiën en de Raad van State heeft nu ook de Hoge Raad voor Justitie forse kritiek op de "wet-Martin", zoals Turtelboom's voorontwerp in de wandelgangen wordt genoemd. Door deze wet, naar aanleiding van de vrijlating van Michelle Martin, wordt het veel moeilijker voor veroordeelden tot dertig jaar of meer om voorwaardelijk vrij te komen.

De Hoge Raad voor Justitie formuleerde een advies over Turtelboom's voorontwerp op haar eigen vraag. Wat staat er in?

Langer in de bajes

* Veroordeelden zullen langer in de bajes moeten blijven en de procedure om voorwaardelijke invrijheidsstelling (VI) te krijgen wordt ingewikkelder, zo zegt de Hoge Raad voor Justitie. Maar toch "spreekt de HRJ zich niet uit over het verlengen van de termijnen waarop een veroordeelde VI kan krijgen". In ieder geval meent hij dat deze hervorming maar had mogen gebeuren na een wetenschappelijke evaluatie van de werking van de VI en van de strafuitvoeringsrechtbanken.

* De nieuwe definitie van "recidivisten" is te vaag.

* De HRJ is ook boos omdat het parket en de gevangenisdirectie, "die allebei hiërarchisch onder de minister van justitie vallen", een vetorecht krijgen over een VI van veroordeelden met een straf van boven de dertig jaar of levenslang gecombineerd met een terbeschikkingstelling. De strafuitvoeringsrechtbank zal hun verzoek tot VI maar mogen behandelen als beide organen een positief advies hebben afgeleverd. "Het kan niet dat een advies, dat de rechtbank niet bindt, zulke zware gevolgen heeft. Waar dient de strafuitvoeringsrechtbank dan nog voor? Deze veroordeelden hebben geen toegang meer tot een onafhankelijke rechter, de scheiding der machten wordt miskend, net als de grondwet en de internationale mensenrechtenverdragen. En vooral het gaat hier maar om dertien personen".

* Ook de eis dat de strafuitvoeringsrechtbank in dat geval unaniem over de VI zal moeten beslissen, vindt geen genade. "Dit suggereert dat de bijzitters geen volwaardige magistraten zijn. Dat zijn ze wel: de ene is gespecialiseerd in penitentiaire zaken en in sociale reïntegratie. Bovendien wordt eenparigheid alleen maar vereist om een straf te verzwaren, niet om een gunstmaatregel toe te kennen".

Een gesprek

* De Hoge Raad vindt het goed dat gedetineerden zelf het initiatief moeten nemen om hun VI aan te vragen. Maar volgens de HRJ moet de directie vooraf een persoonlijk gesprek met hen hebben, zodat ze weten dat ze dat kunnen en hoe ze het moeten doen.

* De Hoge Raad wil voorts dat de proeftijd van iemand op VI eindigt op het moment dat de straf zou eindigen. Zo kan de strafuitvoeringsrechtbank tot op dat moment toezien op de naleving van de voorwaarden. Gevolg is dat hij bij levenslanggestraften dan levenslang wordt. Op dit vlak is hij dus strenger dan minister Turtelboom.

JDW